مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر

آسیب‌شناسی تئاتر «دفاع مقدس»۱درباره‌ی آسیب‌شناسی تئاتر و جشنواره‌ی «دفاع مقدس» ۱۳۸۲ صمد چینی فروشانوظیفه و کارکرد هرنوعی از هنر، بویژه هنر تئاتر، بهره‌گیری از تجربه‌های انسانی، فردی، اجتماعی و... به منظورخلق تجربه‌های زیبایی‌شناختی تازه و فراهم کردن زمینه‌های ذهنی و عینی نوظهور برای ورود به حوزه‌های شناختی و معرفتی تازه‌تر و متفاوت‌تری است که واقعیت، بی دخالت هنرمند نوآور و صاحب سبک، هیچ امکانی برای تحقق و توسعه‌ی آن در حیات فردی و اجتماعی در اختیار ندارد.حال در ارتباط با موضوع بحث این مقال، یعنی تئاتر «دفاع مقدس» و به تبع آن، جشنواره‌‌ی «دفاع مقدس»، این سئوال مطرح می‌شود که آیا: این جریان یا شاخه‌ی تئاتری، طی این سال‌ها، توانسته است برای مخاطبان خود، تجربه‌ای معرفتی و زیبایی‌شناختی- به مفهوم پیش‌گفته- را به ارمغان آورد؟ پاسخ، به شهادت اظهارات متولیان این حوزه‌ی تئاتری و واکنش‌های منتقدان و صاحب‌نظران، کاملن منفی است؛ هرچند نباید برخی نمونه‌های نسبتا موفق و جرقه‌آسا را در این میان نادیده انگانشت. در این صورت آیا با مرور و تحلیل دست‌آوردها و عملکردهای هنرمندان، مسئولین و متولیان این جریان تئاتری و نتایج حاصل از آن‌ها، می‌توان، بی‌آنکه درگیر موارد جزئی و بازی‌های متداول کلامی و کلی‌گویی‌های سرگیجه‌آور شد، دلایل عمده‌ و اصلی این وضعیت را که مایلم آن را با واژه‌ی «بحران» مورد تاکید قراردهم، از منظر آسیب‌شناسی تبیین کرد و توضیح داد؟در این مورد، پاسخ، با قدری فروتنی و تسامح، البته مثبت است و صاحب این قلم، اگرچه مدعی دستیابی به پاسخ نهایی نیست، اما ادعای یافتن کلیدواژه‌هایی را دارد که می‌تو مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

معضلات تئاتر ایراندلیل عقب‌ماندگی جامعه‌ی تئاتری،نزاع‌های به ظاهر ایدئولوژیک است۱ ۱۳۸۴ صمد چینی فروشان- وضعیت تئاتر امروز را چگونه تحلیل می‌کنید؟- وضعیت تئاتر ایران (امروز) را باید از گذر تاریخی آن طی حدود ۸۰ سال گذشته تحلیل کرد: تولد تئاتر در ایران نتیجه‌ی مستقیم تحولات مشروطه خواهی و بیداری تشخص ملی- فرهنگی و سیاسی ایرانیان بوده است.ایرانیان، طی قرن‌ها از فعالیت فرهنگساز مهمی به نام "تئاتر" که به گونه‌ای آگاهانه، از آئین و مراسم آئینی فاصله گرفته و به پدیده‌ای غالب در گفتمان غیر دینی جامعه بدل شده باشد، محروم بوده‌اند. اگر از اقدامات امیرکبیر در ارتباط با تعزیه و تاسیس دارالفنون که به مهم‌ترین پایگاه تربیت نوزاد تئاتر در ایران بدل شد بگذریم، پیدایی و رشد جدی تئاتر به معنایی که گفته شد را مدیون آدم‌هایی نظیر معزالدیوان فکری و سیدعلی نصر و همفکران آن‌ها هستیم که اغلب یا شغل دولتی را رها کرده بودند و یا دانش آموخته‌ی اروپا بودند. تاسیس اولین هنرستان یا هنرکده‌ی هنرپیشگی در حدود اواخر دهه‌ی ۹۰ قرن سیزدهم(۱۲۹۷) در تهران که با هدف متعالی و فرهیخته‌ی بیداری فرهنگی مردم ایران از خواب قجری تدارک دیده شد، نوعی از تئاتر متعهد را در کشور ما پایه‌گذاری کرد که مدافعان و فعالان آن، همگی تا سالیان دراز، هنرمندان عرصه‌های مختلف شعر و ادبیات و فرهنگ نوین ایران بودند که یا درکنار هنرمندان تئاتر فعالیت می‌کردند و یا خودشان را به عنوان روشنفکر و درجایگاه روشنگری، نسبت به تئاتر، متعهد احساس می‌کردند.هنوزهم داستان‌های زیبای اولین اجراهای آن‌ها(اجرای جنرال) شنیدنی است. این موج تئاتر روشنفکری و متعهد که مردم عادی شهر را آگاها مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

نقد نمایش«مرداب روی بام» نوشته و کارگردانی " رضا گوران"براساس نمایشنامه‌ی «دُنا رُزیتا» اثر "فدریکو گارسیا لورکا" «لحظات تجریدی و گسست‌های شاعرانه» سال ۱۳۹۳ صمد چینی فروشان"لورکا"، داستان نمایشنامه‌ی «دُنا رُزیتا» یا «زبان گل‌ها» را با نام چند گل و گفت‌و‌گوی طنزآمیز میان عمه و خدمتکار، درباره‌ی ضرورت وجودی گلخانه‌ای آغاز می‌کند که گویا رطوبت آن دارد به تدریج به همه‌ی خانه و اشیاء آن نفوذ می‌کند. در واقع، "لورکا" با این مقدمه، توجه مخاطب را به جنبه‌ی استعاری داستان نمایشنامه‌ی خود جلب می‌کند. زن خدمتکار، گل‌ها را به راهبه‌های ژنده‌پوش و همه‌ی آن چیزهای افسرده و غمگینی تشبیه می‌کند که بوی مرده می‌دهند. پایان‌بند این گفت‌و‌گوی آیرونیک هم، ورود گرم و پرحرارت " رُزیتا"ست که از نواختن ناقوس‌های کلیسا خبر می‌دهد.وقتی این مقدمه را با سرآغاز نمایشنامه‌ی«مرداب روی بام» نوشته‌ی"رضا گوران"– براساس نمایشنامه‌ی «دُنا رُزیتا» اثر "فدریکو گارسیا لورکا"- و نیز عنوان انتخاب شده برای آن را با عنوان اثر "لورکا"مقایسه می‌کنیم، متوجه تحول عمده‌ای در موقعیت شخصیت‌ها و پیرنگ داستان اولیه می‌شویم. خطری که خدمتکار نمایشنامه‌ی"لورکا" از آن سخن می‌گفت، حالا دیگر تا بالای سقف خانه نفوذ کرده و احتمال فروپاشی آن جدی‌تر شده است(تمثیلی از جامعه‌ی درحال فروپاشی). "عمه" در آغاز نمایشنامه‌ی رضا گوران، از شرایطی سخن می‌گوید که بسیار پیچیده‌تر از شرایط قهرمانان دوران مورد نظر "لورکا"ست. شرایطی که صرفا با تاکید بر بازدارندگی سنت و عادت نمی‌ت مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

سخن مترجم"این یک کتاب'>کتاب نیست" هرخواننده‌ی علاقمند به دانش فلسفی و کنش انتقادی را بیش از هرچیز، به یاد "این یک پیپ نیست" اثر میشل فوکو، یا آنطور که مانی حقیقی، به لحاظ منطق ترجمانی، به درستی آن را "این یک چپق نیست" برگردانده است می‌اندازد؛ با این تفاوت که اگر راهکار فوکو برای مقابله با اقتدار سرکوبگر هویت‌های برساخته‌ی قدرت، "آشفته ساختن مناسبت میان واژه‌ها و چیزها"۱ بوده است، نیمای نیک اخلاق، این وظیفه را به فرآیند آشنایی زدایی از مناسبات زندگی روزمره محول کرده و راهکار او برای دست یابی به این مقصود نیز، بهره گیری شاعرانه - پرفورماتیو از مکان‌ها و فضاهای عمومی بوده است؛ واقعیتی که درک و کشف آن در خلال خوانش و برگردان محتوای "کتاب"، مرا به شدت هیجان زده و شادمان کرد، چرا که "این یک کتاب نیست"، جدای از ارزش‌های نشانه شناختی و معنایی و پرفورماتیو‌ وحتی فلسفی‌اش، از نوعی سیالیتِ عمیق در بودوباش و اندیشه ورزی هنری خالقش به عنوان یک هنرمند جوانِ متعهدِ معاصر خبر می داد که تحقق آن، با این سرعت و دقت، درطی کمتر از یکدهه زندگی و تجربه اندوزی در کسوت یک هنرآموز تئاتر در بیرون از مرزهای کشورمان، برای من بسیار شوک آور و مجذوب کننده بود.نیمای نیک اخلاق، دانشجوی دانشگاه آزاد اراک بود و متعلق به نسلی که منِ مدرس، از اولین دقایق حضورم برسر کلاس‌های دوره‌ی لیسانس‌اش، می‌کوشیدم از طریق بازی با سر فصل‌های - درست یا غلطِ – آموزشی تعیین شده برای دانشجویان تئاتر، راهی برای برقراری ارتباط با آن بیابم. تلاش من به عنوان یک منتقد تئاتر، یافتن میزان همگونی یا ناهمگونی آنان با هویت‌های مقدر شده برای ایشان بود. خوب به یاد می‌آورم که برای دست یابی به این هدف، تمامی طول هفته را با خودم و تجربه هایم در کشمکش مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

پاسخ به سئوالات یک دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد تئاتر: ۱- آیا تئاتر صرفا با حمایت دولت می تواند به آفرینش خود بپردازد  یا یک گروه تئاتری هنوزهم می تواند بدون حمایت دولتی به حیات خود ادامه دهد؟  این بستگی به شرایط اقتصادی-اجتماعی و بخصوص فرهنگی  هر سرزمینی دارد . می دانیم که مثلا جنبش آف.آف برادوی در آمریکا،  جنبشی متشکل از گروه های جوان هنرمند از حوزه های مختلف هنری - از نقاشی و موسیقی گرفته تا نمایش و هنرهای تجسمی- بود که فعالیتش را بطور خصوصی و در بدترین شرایط اقتصادی و حتی سیاسی آغاز کرد.البته در اینجا خصوصی به معنای مستقل از جریان مسلط تئاتر و ضوابط حاکم بر تئاتر تجاری زمان است و نه به عنوان یک فعالیت اقتصادی طالب درآمد  و سود. فعالان این جنبش، اراده کرده بودند که نه تنها برادوی بلکه حتی آف برادوی را نیز بشت سربگذارند  و تئاتری پاسخگوی تحولات زمانه و در جهت طرح مسائل حاد ملی و جهانی، آنهم در دوران  پرتلاطم مربوط  به جنگ ویتنام عرضه کنند. همه‌ی کمون های تئاتری شکل گرفته از اواخر دهه‌ی ۵۰ قرن بیستم در آمریکا، هیچ حمایتی از سوی دولت آمریکا یا شهرداری دریافت نمی کردند و حتی تعدادی از آن ها زیر فشار اداره‌ی مالیات نیویورک، بارها از کار بازماندند و فقط با تحمل دشواری های بسیار بود که توانستند مسیرمورد نظرشان را ادامه دهند. با این حال اما، گاه تعداد اجراها ی این تئاترها، حتی از تئاترهای برادوی هم، بیشتر بود. غیر از سالن حدودا ۲۰۰ نفره ای که ادوارد آلبی و چند هنرمند دیگر در اختیار داشتند و آن را برای اجرای نمایشنامه های مورد تاییدشان در اختیار گروه های دیگر قرارمیدادند، مکان اجرای اکثر این گروه ها، زیرزمین ها وانباری های اجاره ای، کافه ه مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

                      گفتاری پیرامون ادبیات دراماتیک                                  اثر دنی دیدرو                                                               ترجمه پرویز احمدی نژاد                                                       حوانش معناشناختی و نشانه شناختی پیشگفتار کتاب                                                                     صمد چینی فروشان                   &nb مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

                                                 مرگ تئانر                                            چرا تئاتر ما مرده است!                                             صمد چینی فروشان عضوکانون ملی من مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

                              «آه شب شیرین۱»        کانتور سخنگوی همه‌ی محرومان و جاماندگان                         (تحلیلی بر پرولوگ بلند «آه شب شیرین»)                                                مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

                  پاسخ من به نظرسنجی روزنامه‌ی شرق                              درباره‌ی بهترین اجرای سال ۱۳۹۸                                                                           صمد چینی فروشان مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب

                                                    مفیستو برای همیشه           هشدار تُم لانوی به جامعه‌ی تئاتری جهان است                      «واقعیت هایی پیرامون نقش دوگانه‌ی تئاتر درجامعه»         مفیستو تجربه ای موفق در کاربرد دراماتورژی درتئاتر...ادامه مطلب